State of the Region

Met uw aanwezigheid toont u de kracht in de regio, wat een opkomst! Hartelijk welkom bij ons tweede congres van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen.

Voordat ik in wil gaan op onze regio vraag ik eerst aandacht voor het drama door de aardbeving in Turkije en Syrië. Een ware tragedie die vele verschrikkingen laat zien. Het aantal slachtoffers groeit elk uur en is bijna niet te bevatten. Velen van hen hebben ook familie en bekenden in ons land en onze regio wonen. Met hen zijn we bedroefd over de vele slachtoffers en bezorgd over wat de toekomst brengen zal. Vergeleken met dit onnoemelijke leed zijn de uitdagingen die we hier vanmiddag horen en bepreken zeer te relativeren. Ik verzoek u te gaan staan en een moment stilte in acht te nemen voor de slachtoffers.

Goede keuze

De GMR is als samenwerkingsverband van achttien gemeenten, twee jaar geleden opgericht, maar de samenwerking bestaat al tientallen jaren. Een paar jaar geleden waren we toe aan hechtere samenwerking, een nieuw elan. We hebben de naam Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen gekozen en na twee jaar kunnen we constateren dat dit een goede keuze was.

Voor het nageslacht

We zijn een regio met spectaculaire natuur, rivieren, stuwwallen, uiterwaarden, zandverstuivingen, heide en vennengebieden. Het zichtbare Gróen van onze Metropoolregio. Het Gróen dat overigens hevig onder druk staat. Daar waar een kleine tien jaar geleden nog daslook, lelietjes van dalen en bosanemonen groeiden en bloeiden zie je nu vaak braamstruiken, waar heide stond tref je nu vaak gras aan en de bomen zijn in grote delen van de regio zeer ernstig verdroogd, aangetast door eikenprocessierupsen, kevers en schimmels. We kunnen nog steeds genieten van onze prachtige omgeving, maar het vereist ook actie om deze omgeving voor het nageslacht mooi en divers te houden.

Bijzonder

Er zijn nog andere opgaven.
Van oudsher is dit een zeer bijzondere regio met een grote aantrekkingskracht voor mensen om zich te vestigen. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het bijzondere culturele erfgoed in de regio. Neem de Romeinse Limes, die dwars door onze regio loopt; inmiddels op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Of het Gelders Arcadië met haar vele landgoederen aan de Veluwezoom.

Die aantrekkingskracht op deze regio wordt alsmaar sterker. De steden Arnhem en Nijmegen groeien als kool. De hele regio heeft samen met de Regio Foodvalley ook een speciaal predicaat gekregen van het Rijk vanwege deze groei. Wij zijn benoemd tot NOVEX gebied, een gebied met grote opgaven waar het Rijk partner in wil zijn.

Onder druk

Wat zijn dan die grote opgaven? Allereerst een groot woningtekort! Dit hele gebied, Groene Metropoolregio en Foodvalley samen, staat voor 10% aan de lat voor het oplossen van het landelijke woningtekort. Mensen blijven niet rustig in hun nieuwe huis zitten als ze eenmaal zijn geland. Maar zij verplaatsen zich per auto, trein, fietsend of lopend. Nu staat ons hele systeem van wegen, spoor en fietspaden in de regio al onder druk. 60.000 extra inwoners vereist ook aanpassingen om de regio voor iedereen bereikbaar te houden. Al deze mensen willen ook genieten van de natuur, die al sterk onder druk staat en het liefst zien we dat inwoners in de buurt werken en leren. Huisvesting, mobiliteit, natuur en landschap en economie en voorzieningen hangen dus sterk met elkaar samen.

Waarom komen mensen naar deze regio?
Redenen zijn onder andere een trek vanuit het overvolle westen. Die trek merken we langs de A12 corridor. In de regio Nijmegen is dat wat minder, maar daar komt de groei met name door de aantrekkingskracht van de campus, de universiteit, de HAN, Novio Tech Campus. Bovendien is deze regio een veilige haven; we liggen ruim boven NAP, al moeten we in het rivierengebied goed bestuderen waar woningbouw het meest gepast is. En deze regio ligt ideaal in Europa. In Den Haag bent u aan de rand van het continent, hier zijn we omgeven door het grote Ruhr-gebied en Düsseldorf/Köln. Een schakel in het grote Europese verhaal.

Ambitie

Ik keer terug bij de grote opgaven die er zijn om de druk die we voelen te weerstaan. In het afgelopen najaar hebben we afspraken gemaakt met het Rijk, vier ministeries, de Regio Foodvalley en de provincie Gelderland.

Samengevat zijn de volgende vier afspraken gemaakt:

• De realisatie van een groene en gezonde leefomgeving voor de inwoners in en om steden en dorpen. Dit streven staat voorop en de ambitie is om hiervoor 5.000 hectare extra natuur, landschap of recreatief uitloopgebied te maken.
• Een goede bereikbaarheid van de woon- en werklocaties dankzij duurzame ontsluiting. Er zijn afgelopen jaren onderzoeken uitgevoerd en plannen gemaakt om deze bereikbaarheid te verbeteren en aan te passen aan de groei. Tot 2030 vereist dit ongeveer voor 1 miljard euro aan investeringen aan de infrastructuur. Dit is nog een bescheiden bedrag. Grote infrastructurele ingrepen aan de A50 en A12 zitten niet in dit bedrag. Het gaat om aanpassingen aan wegen, verbeteren of construeren van busbanen en snelfietsverbindingen, aanpassingen aan OV knooppunten. Zeg maar het oprekken van onze voorzieningen om de groei te faciliteren.

Het begin is er, afgelopen jaar is zo’n 200 miljoen euro vanuit het rijk aan onze regio beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de bereikbaarheid van de regio.

• Het streven naar voldoende arbeidsplaatsen en werklocaties daarvoor om te komen tot een balans van wonen en werken.
• De realisatie van 60.000 kwalitatief goede en voldoende betaalbare woningen. Met name geconcentreerd in de grootschalige woningbouwlocaties en dichtbij OV-knooppunten. Verdere afspraken zijn hierover gemaakt in de Woondeal.

Mooie afspraken die ambitie laten zien!

Aantrekkingskracht

We hebben afgelopen jaar uiteraard ook hard gewerkt aan onze regionale agenda. Een van de hoofddoelstellingen van onze regio is om ‘Dé circulaire regio’ van Nederland te worden. In 2018 hebben we al de prijs ‘beste circulaire regio van Nederland’ gewonnen. Deze positie willen we uitbreiden en we hebben daar ook de kennis en bedrijven voor. We hebben twee pijlers: circulaire grond weg en waterbouw en circulair bouwen. Wat circulair bouwen betreft is onze regio inmiddels koploper in Nederland. We hebben de zogenaamde circulaire impactladder gemaakt, waarmee we de circulariteit van een gebouw kunnen berekenen. Dit doen we dan ook en dat ontketent een bijzondere aantrekkingskracht van bouwers, grondstofproducenten en ontwikkelaars.

Mooie resultaten

Naast alle ambities voor wonen en werken, vinden we recreatie en ontspanning van groot belang. De ontspannen regio is de overkoepelende naam van onze ambities hierop. Dit nieuwe samenwerkingsdomein geeft een heel nieuw elan in de regio. Afgelopen jaar zijn al mooie resultaten geboekt. Neem bijvoorbeeld de verbeteringen van het wandelroutenetwerk in de regio. Hier zullen de vele fanatieke wandelaars in deze regio binnenkort van kunnen genieten. Gemeenten en provincie bekostigen samen deze verbeteringen.

Voor het eerst heeft deze regio ook een gezamenlijk cultuurprogramma. Cultuurregio 025 wordt langzaam maar zeker een begrip in het land. Samen met de provincie hebben we afgelopen jaar een mooi programma samengesteld. Het is bekend dat het vestigingsklimaat van een stad en regio sterk wordt bepaald door het culturele aanbod. Goed dat we daar nu samen aan werken!

Antwoord van het Rijk

Het meest recente initiatief is de zogeheten Regio Deal. Over kracht in de regio gesproken. Maar liefst ruim 180 initiatiefnemers vanuit maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, zorgpartijen, kennisinstellingen en gemeenten hebben ruim 100 projectideeën ingebracht om de belangrijkste opgaven in onze regio aan te pakken. Ieder moment verwachten we het antwoord van het Rijk op ons voorstel. We gaan ervan uit dat het Rijk met ons de Regio Deal wil sluiten. Aanvullend op alle ambities die ik al noemde.

Investeringen

Een regio kan fantastische kwaliteiten hebben, bruisende kennisinstellingen, prachtige natuur, interessante werkgelegenheid, mooi dorpen en levendige steden, zoals onze regio. Om dit alles een stap verder te brengen zijn investeringen nodig.

Dat vraagt hechte samenwerking en een helder samenwerkingsconstruct. Daardoor nemen we steeds beter de plaats in van vijfde regio van Nederland, die het verdient om in te investeren. Het vraagt ook om goede samenwerking met stevige partners. In Nederland en erbuiten. We kijken ook over de landsgrenzen heen en richten onze blik op samenwerking met partners in Europa en in het bijzonder onze buren in Duitsland. Dit jaar gaan we met een grote groep regionale bestuurders op bezoek in het Ruhrgebied. We hebben al goede en langdurige relaties in de Euregio Rijn Waal. Het is tijd om als gebied de relaties met het sterke Ruhrgebied aan te halen en structureel te maken.

Nú is het moment

Tenslotte nog dit. Een van onze belangrijkste partners is de provincie Gelderland. We hebben dagdagelijks veel goede contacten op belangrijke onderwerpen. In het belang van onze inwoners en bedrijven. Ik ben wel een beetje bezorgd. De provincie heeft de afgelopen jaren niet meer geïnvesteerd in de regio zoals voorheen. En vooral de eigen financiën op orde gebracht. Voor de regio is investeren in onze doelen en ambities essentieel voor een groen, gezond en leefbaar vestigingsklimaat. En nú is het moment; krachtige inzet op de transities is hard nodig en nú is de samenwerking binnen de regio eindelijk weer op kracht. Maar samen met de provincie plannen bekostigen, is op dit moment erg lastig. Daar lopen we wel tegenaan. Ook voor de Regio Deal zijn er nog geen financiële bijdragen toegezegd door de provincie. Straks aan het einde van dit congres is een lijsttrekkersgesprek. U begrijpt al welke vraag ik zal stellen.

Wat gaat men de komende periode doen om deze bloeiende en groeiende regio de aandacht en investeringsruimte te bieden die het verdient? Zodat we onze plek in Nederland en in Europa kunnen innemen. Een regio met bijzondere kennisinstellingen, innovatief bedrijfsleven, specialisatie op health, hightech en energietransitie en met het leukste en mooiste vestigingsklimaat van Nederland. Een regio vooral met veel diverse mensen, elk met hun eigen talenten.

Onze ambities zijn helder, we nodigen iedereen de komende jaren uit die met ons te realiseren.