Stikstof en versnelde woningbouw: hoe gaat dat samen?
De Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen en de Regio Foodvalley zien een forse groei op zich afkomen: tot 2040 zijn er 100.000 extra woningen nodig. Maar is deze versnelde woningbouw zomaar mogelijk met de huidige stikstofwetgeving? Daarom huurden de regio’s en provincie Gelderland een stikstofregisseur in die deze situatie onderzocht. Die resultaten zijn nu beschikbaar.
Voldoende stikstofruimte
Uit het onderzoek van Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen, Regio Foodvalley en provincie Gelderland blijkt dat er op korte termijn weinig problemen zijn op gebied van woningbouw in de regio’s en de stikstofwetgeving. Dat betekent dat voor bijna 20.000 nieuwe woningen voldoende stikstofruimte is en de bouw gewoon door kan gaan. Hiervoor zijn ook al harde plannen officieel vastgesteld, die in de komende jaren gerealiseerd zullen worden. Op de lange termijn is het verhaal anders. Matthijs Lenis: ‘De vraag is of de benodigde stikstofruimte voor de woningbouwplannen op langere termijn gevonden kan worden. Gebeurt dat niet, dan is er een risico dat de woningbouw richting 2030 zal stagneren.’ Dat speelt vooral in de gebieden rondom de Veluwe, in gemeenten als Rheden, Renkum, Rozendaal en Arnhem. In de Regio Foodvalley gaat het om de gemeenten Ede en Wageningen. In het gebied van de Rijntakken, voor gemeenten aan de grote rivieren zoals Nijmegen, is de verwachting dat er wel voldoende stikstofruimte is.
Zachte plannen
Voor de bouw van 35.000 nieuwe woningen zijn zachte plannen opgesteld. Dit zijn plannen die nog niet getoetst zijn op haalbaarheid, terwijl wel het voornemen is deze plannen grotendeels voor 2030 te realiseren. Matthijs Lenis: ‘De zachte plannen zijn nog wel het meest relevant, omdat hiervoor nog niet zeker is dat er voldoende stikstofruimte beschikbaar zal zijn.’ En dan zijn er nog woningen die na 2030 gerealiseerd zullen worden. ‘Over deze woningbouwplannen zijn bijna geen uitspraken te doen, omdat ze nog onvoldoende concreet zijn uitgewerkt om te analyseren, de regelgeving voor die tijd waarschijnlijk zal veranderen en de huidige stikstofmaatregelen hopelijk effect zullen hebben.’
Matthijs Lenis:
‘De vraag is of de benodigde stikstofruimte voor de woningbouwplannen op langere termijn gevonden kan worden. Gebeurt dat niet, dan is er een risico dat de woningbouw richting 2030 zal stagneren.’
Overheid voorop
Kortom, een groot deel van de woningbouwplannen is nog onzeker. Of het gaat lukken de woningbouwplannen te realiseren hangt van een aantal zaken af. ‘De kern is dat de stikstofuitstoot daadwerkelijk verminderd moet worden om de natuur te laten herstellen. Bijvoorbeeld door de uitkoop van boeren. De Rijksoverheid en provincies hebben hierbij het voortouw en dienen samen met de regio’s gebiedsplannen te ontwikkelen. Zo lang die uitstootreductie niet gebeurt, zal er juridische onzekerheid blijven. Daarom staan ook instrumenten om woningbouw qua stikstof mogelijk te maken onder druk. Zoals stikstofbanken en salderen. Hoe dat zich verder ontwikkelt, valt nog niet goed te voorzien.’
Meer samenhang
Volgens Matthijs Lenis dienen oplossingen voor natuurherstel, gebiedsontwikkeling en verminderen van stikstofemissie in samenhang gevonden te worden. ‘De focus op één sector, zoals wonen, of op één aspect, zoals stikstof, gaat uiteindelijk niet het beste resultaat opleveren. Daarom gaan we bij de Verstedelijkingsstrategie uit van interbestuurlijk, integraal én gebiedsgericht werken. Daarnaast werken we binnen de opgave Ontspannen regio aan inzichten over hoe we de natuur kunnen versterken en vergroten.’ Ook het verduurzamen van werklocaties en meer Conceptueel en Circulair Bouwen helpt om de stikstofemissie te verkleinen omdat standaardisatie van het bouwproces tot minder uitstoot leidt. Hiervoor heeft de GMR een instrument ontwikkeld dat gemeenten helpt conceptueel en circulair bouwen verder te stimuleren: de circulaire impactladder.
Stikstof en woningen bouwen, hoe zat het ook alweer?
Stikstof (N2) is een kleurloos gas dat overal in de lucht om ons heen zit. Van de lucht die we inademen bestaat 78% uit N2. Stikstof is tot een bepaalde hoogte niet schadelijk voor mens en milieu. Het probleem vormen bepaalde stikstofverbindingen (NH4; NOx). Als er teveel van dergelijke stikstofverbindingen in de natuur terechtkomt, kan een substantieel deel van de natuur in Nederland niet goed functioneren. Opgavemanager Groene groeiregio Matthijs Lenis: ‘Onlangs is weer een rapport verschenen dat het erg slecht gaat met de natuur in Nederland. Alle reden om de stikstofemissie snel naar beneden te krijgen en zo snel mogelijk natuurherstelmaatregelen te nemen.’ De bijdrage van bouwen en wonen aan het stikstofprobleem is beperkt, maar niet nul. En juist omdat deze niet nul is, én omdat er in veel Natura 2000-gebieden al sprake is van overbelaste natuur, kan dit voor de korte en middellange termijn toch vergunningsproblemen voor woningbouw opleveren.
