Fantastisch mooi was het moment waarop onze Groene Metropoolregio (hierna GMR) werd opgericht. In een filmstudio in Arnhem werd door een enthousiaste groep bestuurders de online aftrap gegeven. Het versterken van de brede welvaart in de regio is het gemeenschappelijk doel. Met de regionale focus op Energy, Health, Hightech en Food gaan we dit doel bereiken.
Een essentieel onderdeel van het versterken van de brede welvaart is het versterken van de arbeidsmarkt. De vraagkant bij werkgevers en de aanbodkant van werkzoekende moeten beter op elkaar aansluiten. Een ogenschijnlijk overzichtelijke taak. Echter, heeft de coronapandemie een onmiskenbaar effect op de arbeidsmarkt in onze regio: er is sprake van een versnelde krapte, blijvende tekorten in belangrijke beroepsgroepen en vaardigheden sluiten onvoldoende aan op de vraag. Onze arbeidsmarkt is uit het lood geslagen.
Indien we als samenwerkende gemeenten willen knokken voor een sterkere arbeidsmarkt moeten we de komende jaren langdurig de samenwerking opzoeken met elkaar, met provincie Gelderland en The Economic Board. Het is geen kwestie van goedbedoelde korte sprint, waarmee onze arbeidsmarkt kortstondig een impuls krijgt. Het vergt een marathonmentaliteit waarmee we de komende jaren bouwen aan een stevige versterking van onze arbeidsmarkt.
Er zijn meer banen dan mensen
Voor het eerst in tientallen jaren heeft het aantal openstaande vacatures het aantal werklozen overschreden. Door het snelle herstel van de economie na het verlichten van de coronamaatregelen is er in korte tijd een grote krapte ontstaan op de arbeidsmarkt in verschillende sectoren. Er zijn meer banen dan mensen om het werk te doen. Voor Gelderland geldt 116 vacatures per 100 werklozen. In onze regio zijn de meeste vacatures te vinden in de technische beroepen (4.200), Bedrijfseconomische- en administratieve beroepen (2.500) en in Zorg en Welzijn (1.300).
Het is opvallend en zorgwekkend dat juist in de belangrijke sectoren voor de regio zoals Health, Hightech en Energy worden blijvende tekorten verwacht die niet zijn op te vangen met de huidige beroepsbevolking in de regio.
Bedreiging voor de regio
Als we nader inzoomen op onze regio kunnen we vaststellen dat de regio Arnhem een sterk profiel heeft op Energy. Regio Nijmegen valt op door een sterk profiel op Health en Hightech. Dit zijn tevens de sectoren waar de GMR in wil excelleren. Tegelijkertijd is de mismatch tussen vraag en aanbod eminent.
Aan de aanbodkant had de GMR eind juni 2020 een beroepsbevolking van 554.000 mensen, hiervan hebben 357.000 mensen betaald werk. Dit was circa 64.5%. Het totaal onbenutte arbeidsaanbod is 36.000 mensen. We hebben het hier over onder andere werkzoekenden, werklozen, deeltijdwerkers die meer uren willen werken en statushouders.
Aan de vraagkant is de QuickScan die is verricht naar de arbeidsmarkteffecten van de energietransitie illustratief. Naar verwachting stijgt de vraag naar arbeid in de periode tot 2030 met meer dan 15.000 banen.
De stijging van de vraag naar arbeid richting 2030 is het grootst in de sectoren waar de GMR zich juist in wil onderscheiden. Er ontstaan blijvende tekorten. Dit is een schrikbarend beeld: al zetten we iedereen die beschikbaar is nu in dan zijn de essentiële vacatures nog steeds niet ingevuld.
Actie is vereist
Actie is vereist om de tekorten in de regionale arbeidsmarkt tegen te gaan. Als we niets ondernemen zijn de tekorten binnen 10 jaar nog veel groter in veel sectoren. Ieder talent telt en kan een bijdrage leveren aan de ambities voor economische groei van de regio en het versterken van de brede welvaart.
Het is noodzakelijk om regionaal in te gaan zetten op bijscholen van werkenden zodat zij skills en vaardigheden ontwikkelen die aansluiten bij de toekomstige arbeidsmarkt, omscholen van werkenden en werkzoekenden naar banen in energie, techniek en zorg. Mensen gericht begeleiden naar (meer) werk, aantrekken van kenniswerkers voor schaarse profielen en behouden van studenten voor de regio.
De uitdaging waar we in onze regio voor staan is levensgroot en is niet op te lossen met enkele goed bedoelde initiatieven. Sinds de versterking van de regionale samenwerking is de de samenwerking met The Economic Board en provincie Gelderland steviger. Dit moeten we de komende jaren bestendigen. Geen korte sprint, maart juist een marathonmentaliteit is noodzakelijk.
De volgende stap
Onlangs zijn er diverse interactieve sessies georganiseerd om de uitdagingen samen met ondernemers en onderwijsinstellingen aan te pakken. Deze eerste sessies zijn ingezet om kennis en ervaring te delen en input te krijgen voor de gezamenlijke ambitie. Aan de sessies namen verschillende relevante partijen voor arbeidsmarkt deel. Van werkgeversverenigingen, HR-managers, ambtenaren, wethouders en programmamakers tot arbeidscoaches. Er was er veel herkenning in de opgave waar we voor staan.
Als vervolg op deze sessies gaan de GMR, provincie Gelderland en The Economic Board gezamenlijk aan de slag met het formuleren van ambities en doelstellingen. Met als doel: een herkenbare regionale Human Capital Agenda met focus, gericht op de speerpunten en gekoppeld aan regionale projecten. Uiteindelijk moet dit begin 2022 resulteren in een Human Capital Akkoord dat wordt gedragen door het bedrijfsleven, onderwijs en overheden.
Tot besluit
De gezamenlijke Human Capital Agenda is slechts de warming-up voor de marathon die de GMR samen met provincie Gelderland en The Economic Board moet gaan lopen. De start van de marathon is afsluiten van een Human Capital Akkoord waar het bedrijfsleven, onderwijs en overheden achter gaan staan. Laten we samen knokken voor het bereiken van de eindstreep.
Nick Derks (wethouder gemeente Wijchen)
Bestuurlijk eigenaar speerpunt Human Capital